Таны карьерын түүх хэрхэн эхэлсэн, яагаад шог зураач болох болсон талаар яриагаа эхэлье. Ялангуяа социализмын үед их содон карьер сонголт байсан байх?
Нээрээ л шог зураг гэдэг гараар үйлдвэрлэгддэг контент юм байна. Тэгвэл технологи хөгжиж байгаа энэ эрин зуунд энэ чиглэлийн бүтээл туурвиж, контент үйлдвэрлэхэд шинэчлэл гарч байгаа юу? Та яг одоо хэрхэн бүтээлүүдээ гаргадаг талаар яривал?
Шог зураач бүр өөрсдийн гэсэн өвөрмөц хэв маягтай байдаг. Таны шог зургийн хэв маяг, стильд нөлөөлсөн ямар нэгэн артист, зураг эсвэл урам зориг авдаг хүн бий юу?
Шог зураач болох, эсвэл өөр чиглэлийн зураачаар мэргэших гэж байгаа залууст зөвлөгөө өгөөч гэвэл? Ер нь энэ салбарт ажиллахаар зорьж буй хүмүүст заавал байх ёстой нэг чанарыг хуваалцаач гэвэл та юуг тодотгох вэ?
Таныг шог зураач уран бүтээлч гэдгээс гадна хоббигоор тань хүмүүс их мэддэг. Хүн хоббитой байж түүнээсээ аз жаргал, баяр баясал мэдрэх нь чухал гэж үздэгт Stora Spotlight-н онцлог оршдог юм. Та хоббиныхоо талаар бидэнтэй хуваалцаач, тантай ижил төрлийн хоббитой хүмүүст хэрэгтэй мэдээлэл зөвлөгөө бас хүргэвэл?
Тэгвэл цаашид та өөрийн энэ гоё хоббигоо өшөө хэрхэн баяжуулж илүү гоё мэдрэмжийг бий болгоё гэж боддог вэ, төлөвлөж байгаа зүйл бий юу? Мөн өөрийн карьерын цаашдын зорилгоо хуваалцвал?
Бид ээлжит Stora Spotlight-н зочноороо шог зураач, Соёлын гавьяат зүтгэлтэн С.Цогтбаярыг урин ярилцлаа. Цаг үетэйгээ хөл нийлүүлэн алхдаг ёожтой мэдрэмж, авьяасаараа бүх үеийнхэнд танигдсан тэрээр бидэнтэй өөрийн мэргэжлээ сонгох болсон түүх, цуглуулга болон хобби сонирхлынхоо талаар ярилцсан юм. Түүний туршлага, хэрхэн ажиллах арга барил, цаашдын төлөвлөгөө болон үнэ цэнтэй зөвлөгөөгөөр нь хамтдаа аялцгаая.
Таны карьерын түүх хэрхэн эхэлсэн, яагаад шог зураач болох болсон талаар яриагаа эхэлье. Ялангуяа социализмын үед их содон карьер сонголт байсан байх?
Би ер нь хүн бүрд заяасан хувь төөрөг байдаг гэдэгт итгэдэг төрлийн хүн л дээ. Тэгэхээр зураг төөргийнхөө дагуу л энэ салбар руу орчхож дээ гэж боддог. Монголд олон мундаг зураач, уран бүтээлчид бий гэхдээ үүн дундаас шог зургийн салбарт бүтээлээ туурвидаг нь маш цөөн. Мэдээж зураг зурах авьяастай нэгнийг мэргэжлийн зураач болгох сургууль, хөтөлбөрүүд байдаг ч шог зургаар мэргэшүүлдэг нь одоогоор байхгүй л байна.
Нөгөөтээгүүр шог зураач гэх мэргэжил тухайн хүнд заяагдсан хошин шогийн мэдрэмж, түүнийгээ дүрслэн үзүүлэх өгөгдөлтэй хамааралтай байх талтай. Миний хувьд би багаасаа зурдаг байсан. Ер нь хүүхдүүд багадаа ямар нэгэн хэлбэрээр бүгд л зурдаг шүү дээ, би хүүхдийн шог зургийн уралдаануудад шүүгчээр ажиллаж байсан болохоор үүнийг нэлээн анзаарсан удаатай. Тэр туршлагаар харахад бага, дунд ангийнхан ерөнхийдөө бүгд жигд зурдаг бол дундаас дээш анги болох үед яг зурах авьяастай хүүхдүүд нь ялгараад, цойлоод гараад ирдэг юм билээ. Тэгэхээр энэ авьяасаа илүү хөгжүүлж мэргэшүүлэх шийд тэр үеэс л хийгддэг болов уу.
Дуулах дуртай тэр дундаа уртын дуу дуулах илүү сайхан санагддаг эсвэл спортод сонирхолтой тэр дундаа сагсан бөмбөг илүү сонирхдог хүүхдүүд гэж байдаг шүү дээ. Яг л тэрний нэгэн адилаар би уран зургийн олон төрлүүдээс шог зурагт л их дуртай хүүхэд байсан.
Оюутан байхдаа “Тоншуул” сэтгүүлд ажилладаг байлаа. Тухайн үед контент гэдэг ойлголт байхгүй шүү дээ, одоо л энэ чиглэл, салбар хөгжиж хүмүүс ойлгож эхэлж байна. Шог зураг гэдэг бусдад санаагаа хүргэх нэг төрлийн контент юм. 80-д оны үзэл суртлын цензуртэй байсан социализмын нийгэмд зурсан зургууд минь төвийн хэвлэлд нийтлэгдэнэ гэдэг залуу хүний хувьд маш том урам зоригийг надад өгч байсан. Ийм ч учраас энэ чиглэлээрээ өшөө олон бүтээл туурвиж нийгэмд үнэ цэн бүтээн зөв мессеж хүргэж чадах юм байна гэдэг итгэлийг олж авсан болохоор төдийгөөс өдийг хүртэл хийж яваа зүйл минь байх гэж боддог. Ер нь хоббигоо ажил болгоно гэдэг их том аз завшаан санагддаг даа /инээв/
Нээрээ л шог зураг гэдэг гараар үйлдвэрлэгддэг контент юм байна. Тэгвэл технологи хөгжиж байгаа энэ эрин зуунд энэ чиглэлийн бүтээл туурвиж, контент үйлдвэрлэхэд шинэчлэл гарч байгаа юу? Та яг одоо хэрхэн бүтээлүүдээ гаргадаг талаар яривал?
Техник технологи, дижитал хөгжлийн энэ цаг үед сошиал медиа орчин дахь шог зураг гэж хэлж болохуйц шинэ төрөл үүсэж эхэлж байх шиг байна. Энэ салбарын хөгжилд хамгийн гол хувь нэмэр оруулж байгаа зүйл чинь бидний өдөр тутамдаа хэрэглээд байгаа сошиал медиа сувгууд шүү дээ. Уншигчдад цаг хугацаа, орон зай үл хамааран, хязгааргүйгээр дамжуулах гэсэн санаагаа маш хурдан, шууд хүргэх боломжтой болчихсон гэдэг нь өөрөө том дэвшил. Уламжлалт цаасан хэвлэл дээр гаргадаг байхад хэвлэх, тараах, олон хүн харах унших боломж тэр хэрээр хумигдмал. Тийм ч учраас сүүлийн үед виртуал орчинд их ажиллаж байна даа.
Түүний Facebook, Instagram, Twitter хуудаснууд руу холбоос дээр дарж зочлоорой.
Шог зураач бүр өөрсдийн гэсэн өвөрмөц хэв маягтай байдаг. Таны шог зургийн хэв маяг, стильд нөлөөлсөн ямар нэгэн артист, зураг эсвэл урам зориг авдаг хүн бий юу?
Мэдээж хэрэг. Багшийн багш нар болох Соёлын гавьяат зүтгэлтэн В.Одгийв, Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн А.Гүрсэд зэрэг шог зургийн томоохон зохиолчид байна. Мөн Ардын зураач Ц.Байды, Төрийн шагналт Ц.Доржготов багш нар маань байна. Ийм мундаг хүмүүсийн шавь байх хувь зохиолтой байсандаа талархдаг.
Мөн Данийн шог зураач Herluf Bidstrup-ийн ном бас их нөлөөлсөн.
Шог зураач болох, эсвэл өөр чиглэлийн зураачаар мэргэших гэж байгаа залууст зөвлөгөө өгөөч гэвэл? Ер нь энэ салбарт ажиллахаар зорьж буй хүмүүст заавал байх ёстой нэг чанарыг хуваалцаач гэвэл та юуг тодотгох вэ?
Дээр дурдсанчлан бүтээл туурвихад тодорхой хэмжээнд төрмөл өгөгдөл, авьяас зайлшгүй хэрэгтэй болдог. Түүнийг олж төрнө гэдэг бурхнаас өгсөн том буян хишиг юм даа гэж би хувьдаа баярладаг юм.
Харин тэрхүү авьяасаа цааш хөгжүүлэн бодит чадвар болгож, мэргэжил болгон эзэмшинэ гэдэг дараагийн түвшний өөр зүйл. Орчин нөхцөл, багш сурган хүмүүжүүлэгчдийн нөлөө, өөрийн тууштай хөдөлмөр, түүндээ дурлан суралцах нь маш чухал. Өөрийнхөө авьяас чадварыг таньж, түүнээсээ аз жаргал мэдрэн, энэ миний хийх зүйл мөн юм байна гэж бодсон бол аль болох эртнээс мэргэжлийн чиг хандлагатай сургалтуудад хамрагдаж, өөрийгөө хөгжүүлэн, сайн багшид шавь орохоос эхлэх хэрэгтэй.
Миний хувьд би үнэхээр хийж буй зүйлдээ дуртай түүнээсээ аз жаргал мэдэрдэг байсан тул 3-р ангиасаа л хүүхдийн ордны зургийн дугуйланд явж, 8-р ангиа төгсөөд мэргэжлийн сургуульд орж байсан. Мэдээж багаасаа бэлдэлгүй шууд Дүрслэх Урлагийн Их Сургуульд орж болох ч бусдынхаа эртнээс сураад дадчихсан, тогтмол дадлага хийдэг зүйлсийг сураагүйгээс үүдээд цаг алдах гэх мэт бэрхшээл тулгарах нь бий. Энэ чинь бас л техник, арга барил их шаарддаг ажил шүү дээ. Иймд сурч хөгжих боломжуудыг аль болох сайн ашиглах нь чухал, энэ хандлага ганц зураг дээр ч биш бүх ур чадвар, мэргэжилд хамаатай зүйл юм даа.
Ер нь одоо үед суралцаж, хөгжихөд боломж давуу талууд ч их болчхож. Онлайн сургалт, зөвлөгөө, видео хичээлүүд гээд маш олон эх сурвалжаас мэдлэг, мэдээлэл авах боломж нээлттэй байна. Үүнийг ашиглаж зогсолтгүй өөрийгөө хөгжүүлж, хөдөлмөрч байх хэрэгтэй. Тэгж байж ялгарна, хийж буй зүйлдээ улам сайн болно, үнэ цэн бүтээнэ. Би бусдаас илүү авьяастай гээд онгирч хойш суух биш, дэлхий даяар хэдэн зуун сая алдартай зураачид байгаа тэднээс цойлж гарахын тулд, ялгарахын тулд би илүү хөдөлмөрлөх ёстой гэдгээ байнга санаж явах нь их чухал.
Таныг шог зураач уран бүтээлч гэдгээс гадна хоббигоор тань хүмүүс их мэддэг. Хүн хоббитой байж түүнээсээ аз жаргал, баяр баясал мэдрэх нь чухал гэж үздэгт Stora Spotlight-н онцлог оршдог юм. Та хоббиныхоо талаар бидэнтэй хуваалцаач, тантай ижил төрлийн хоббитой хүмүүст хэрэгтэй мэдээлэл зөвлөгөө бас хүргэвэл?
Ямарваа нэгэн зүйлийг эрж хайна, хайсан зүйлээ санаанд хүрсэн, боломжийн үнээр олно гэдэг адал явдалтай кинон дээр гардаг нууцат арал дээрээс эрдэнэс олж байгаа мэт маш гоё таашаалыг бий болгодог. Тэр мэдрэмжийг нэг л мэдэрчихвэл түүндээ донтоод эргээд тэр маань маш том хобби болдог байх. Хобби гэдэг үгийг би дон гэж орчуулах дуртай. Тэгэхээр хобби гэдэг нь өөрөө зөв дон байх нь. Нэг л орчих юм бол зогсдоггүй, алкохол, кофеноос авдгаас илүү адреналин, серетонинийг ялгаруулж чаддаг тийм л гоё зөв зуршил.
Ер нь хувь хүний хобби, цуглуулга гэдэг улсынхаа түүх соёлыг хадгалан үлдэх нэгэн том түлхэц болох үе ч бий. Заримдаа тухайн хүний хобби, цуглуулга нь материаллаг талаараа ч тус дэм өгөх нөхцөл үүсэж болно. Насаараа цуглуулсан нандин цуглуулга нь хэдэн сая доллар болчихдог тохиолдлууд ч дэлхий даяар их. Жишээ татвал уран зураг, пянз, ном зэрэг нь ховор нандин үнэ цэнтэй төрөлд ордог шүү дээ. Номын анхны хэвлэлт, гарын үсэгтэй пянз гэж ярьдаг, түүгээрээ бахархдаг тэр нь мөнгөн үнэ цэн үүсгэдэг жишээг хүмүүс хэлүүлэлгүй мэдэх байх. Алдарт Pink Floyd эсвэл The Beatles-ийн пянзнууд гарын үсэгтэй болоод ирэхээр хэдэн арван мянган доллароор үнэлэгддэг тийм нандин зүйл болчихдог.
Миний хувьд пянз цуглуулах дуртай, энэ хоббигоор маань мэддэг хүмүүс ч бий. Монголд нэг үеэ бодвол пянзны дэлгүүрүүд олон болж байгаа нь сайхан санагддаг, хөгжил шүү дээ. Эдгээр дэлгүүрүүдээ дэмждэг, энэ нь ч зүй ёсны хэрэг. Гэхдээ Монголоос олдохгүй, сонголтын хувьд хумигдмал нөхцөл байсаар л байна. Ялангуяа содон, ховор, олдоц багатай хоббитой хүмүүст нөгөө кайф мэдрэмжээ авах гэхээр олдож өгдөггүй асуудал их.
Тэгэхээр гадаадаас захих, өөр сувгуудаар хайх сонголт үлдчихэж байгаа юм. Миний хувьд энэ асуудлаа СТОРА-г ашиглаж эхэлснээс хойш шийдээд байгаа. Хобби сонирхолдоо чиглэсэн бүтээгдэхүүнүүдийг худалдаж авах, ховор зүйлсийг боломжийн үнээр олох хамгийн зөв платформ гэж хардаг. Өөрийн цуглуулгад байдаг ховор нандин пянзнууд бас төрөл бүрийн пянзны “box set”-үүдээ захиалж авч байсан.
Ер нь Монгол дахь дэлгүүрүүд төдийлөн авчирдаггүй, хүмүүс сайн мэддэггүй, тусгай сонирхлын зүйлүүдээ худалдан авахдаа СТОРА-г түлхүү ашиглаад сурчихаж дээ. Ховор сонин номууд ч их захиалж байсан юм байна.
Тэгвэл цаашид та өөрийн энэ гоё хоббигоо өшөө хэрхэн баяжуулж илүү гоё мэдрэмжийг бий болгоё гэж боддог вэ, төлөвлөж байгаа зүйл бий юу? Мөн өөрийн карьерын цаашдын зорилгоо хуваалцвал?
Хэдий би одоо түлхүү онлайн орчинд ажиллаж бүтээлээ түүгээр дамжуулан хүргэж байгаа ч биетээр хүмүүст хүргэх шийдлээ ажил болгох төлөвлөгөөтэй байна. Олон жилийн өмнө гаргаж байсан хэвлэмэл номууд минь одоо худалдаанд байхгүй учир уран бүтээлүүдээрээ дахин ном гаргая гэсэн бодолтой байгаа. Ном гэдэг дизайн, редакц, хэвлэл гээд маш их ажлыг дотроо агуулдаг гэхдээ бий болгож буй үнэ цэн нь том. Өөрийн бүтээлүүдээ аль болох он цагийн дараалалтай, тухайн үед тренд болж байсан үйл явдлуудынх нь тайлбартай гаргахаар зэхэж байна. Хүмүүст ойлгогдох, уншиж, зургийг нь харж буй хүнд бүтэн мэдрэмж өгөх нь чухал шүү дээ.
Дараагийн нэг төлөвлөж буй зүйл нь жил болгон Пянз сонирхогчдын группээс зохион байгуулдаг Record Fair эвентийн маань ажил. Энэ эвент маань зөвхөн пянз гэлтгүй хөгжимтэй холбоотой бүхий л зүйлсийг нэг дор цуглуулдгаараа онцлог. Хөгжмийн тоног төхөөрөмж нийлүүлдэг байгууллагууд, уран бүтээлчид нэг дор цуглахаас гадна CD, кассет, мерчүүд, амьд хөгжмийн тухай номууд худалдаалагддаг. Ер нь товчхондоо пянзны Playtime л гэсэн үг. Маш гоё энергитэй эвент болдог үүнийгээ илүү өргөн хүрээнд хийнэ гэсэн төлөвлөгөө байна даа.